قُلْ هَلْ نُنَبِّئُکُم بِالْأَخْسَرِینَ أَعْمَالاً(103) الَّذِینَ ضَلَّ سَعْیهُُمْ فىِ الحَْیَوةِ الدُّنْیَا وَ هُمْ یحَْسَبُونَ أَنهَُّمْ یحُْسِنُونَ صُنْعًا(104کهف)

یکی از واژه های پرکاربرد قرآن واژه خُسر است. موقعی که گفته می شود شخص دچار خسران شده است به این معناست که نه تنها سودی نبرده بلکه سرمایه اولیه خود را نیز از دست داده است. خدای متعال در آیاتی از قرآن افراد زیانکار را معرفی می کند، اما در این آیه به معرفی زیانکارترین مردم می پردازد و می فرماید: به مردم بگو آیا به شما خبر دهم که زیانکارترین شما مردم چه کسانی هستند؟ آنها که تلاششان در زندگی دنیا گم شده (و تمام سرمایه های الهی خود را از دست داده اند) با این حال گمان می کنند کار نیک انجام می دهند.

کسانی هستند که به سراغ اعمال نیک نمی روند، عده ای نیز عمل می کنند ولی خود می دانند که عملشان صحیح نیست و برای دنیاست. این دو گروه چون از اشتباه خود آگاهی دارند این احتمال وجود دارد که پشیمان شده و به راه راست هدایت شوند. ولی گروهی دیگر وجود دارند که عمل می کنند ولی عمل آن ها خطاست و گمان می کنند که راه درست را طی می کنند. این گروه متوجه اشتباه خود نمی شوند و تا آخر عمر به همین خیال از راه راست دور می شوند. زیان واقعى و خسران مضاعف اینجاست که انسان سرمایه‏هاى مادى و معنوى خویش را در یک مسیر غلط و انحرافى از دست می دهد و گمان می کند کار خوبى کرده است، نه از این کوششها نتیجه‏اى برده، نه از زیانش درسى آموخته، و نه از تکرار این کار در امان است.

چه بسا افرادی که اقدام به انجام کارهای خوب می کنند، ولی آگاهانه یا ناخودآگاه به جای این که این اعمال را خالصانه برای خدای متعال انجام دهند، در باطن برای جلب توجه دیگران یا کسب نام نیک یا شهرت این کارها را انجام داده اند و این چیزی جز شرک نیست. در یکی از حکمت های لقمان آمده است: عملت را برای خدا خالص کن، چرا که نقدکننده آن بسیار خبره و دقیق است.

در حدیثی از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله می خوانیم: نفوذ شرک در امت من مانند حرکت مورچه ی سیاه بر روی سنگ سیاه در شب تاریک و ظلمانی است.