سوره مبارکه مجادله، آیه 11     یَأَیهَُّا الَّذِینَ ءَامَنُواْ إِذَا قِیلَ لَکُمْ تَفَسَّحُواْ فىِ الْمَجَالِسِ فَافْسَحُواْ یَفْسَحِ اللَّهُ لَکُمْ  وَ إِذَا قِیلَ انشُزُواْ فَانشُزُواْ یَرْفَعِ اللَّهُ الَّذِینَ ءَامَنُواْ مِنکُمْ وَ الَّذِینَ أُوتُواْ الْعِلْمَ دَرَجَاتٍ  وَ اللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِیرٌ

ترجمه: اى کسانى که ایمان آورده‏ اید وقتى به شما گفته مى‏شود در مجالس به یکدیگر جا بدهید جا دهید تا خدا هم جاى شما را در بهشت وسعت دهد، و وقتى هم گفته مى‏شود برخیزید تا شخص محترمى بنشیند برخیزید تا خداى تعالى مؤمنین را به یک درجه، و علم داده شدگان را به چند درجه برترى دهد و خدا بدانچه مى‏کنید با خبر است.

قرآن کریم در کنار مسائل مهم توحیدی و اعتقادی، مکررا به آداب اجتماعی مثل آداب ورود به منزل دیگران، آداب تحیت و سلام، آداب دعوت به طعام و آداب مهمانی رفتن اشاره می کند. در این آیه نیز بعضی از آداب اجتماعی که مربوط به مجالس است مطرح شده است. اول این که اگر کسی وارد مجلس شد به او جا بدهید تا بنشیند. و دوم این که وقتی شخص محترمی وارد می شود و به شما گفته می شود جای خود را به او بدهید به خاطر احترام به شأن او، این کار را انجام دهید. سپس دو ملاک و معیار برای احترام به اشخاص بیان می کند: اول ایمان و دوم علم. بنابراین در منطق قرآن و اسلام احترام مخصوص مؤمن و عالم است و نسب و مال و شغل و سمت و امثال این ها نباید در جامعه، ارزش به حساب آمده و جای ایمان و علم را بگیرد.

در روایات نیز به طور مفصل به آداب مجالس پرداخته شده است. بعضی از این آداب به طور مختصر ذکر می شود:

اول: اگر صاحبخانه یا هر کس به شما احترام گذاشت، رد نکنید. امام صادق علیه السلام فرمود: دو نفر بر حضرت علىّ علیه السلام وارد شدند، حضرت براى هر کدام تشکى گذاشت، یکى روى آن نشست و دیگرى امتناع کرد، حضرت به او فرمود: روى آن بنشین زیرا هیچ کس از پذیرفتن احترام خوددارى نمى‏کند مگر الاغ.

دوم: با تواضع در جائی که پائین تر از شأن شماست بنشینید. امام صادق (ع) فرمود: کسى که راضى شود در پایین مجلس بنشیند تا وقتى که از جایش بلند شود ملائکه بر او درود مى‏فرستند.

سوم: درگوشی صحبت نکنید. امام کاظم (ع) فرمود: هر گاه سه نفر در خانه‏اى باشند نباید دو نفر از آنان با هم در گوشى صحبت کنند زیرا این کار دوستشان را غمگین مى‏سازد.

چهارم: سخنی را که در مجلسی می شنوید در بیرون از مجلس برای کسی نقل نکنید. امام جعفر صادق (ع) فرمود: مجلسها امانت است، و جایز نیست سخن کسى را که مى‏خواهد پوشیده بماند براى دیگران نقل کنند مگر با اجازه او، یا براى فرد مورد اطمینان، یا براى ذکر خیر او.

پنجم: کلام کسی را قطع نکنید. امام جعفر صادق علیه السلام از پیامبر صلی الله علیه و آله نقل فرموده است: کسى که سخن برادر مسلمانش را قطع کند مانند آن است که صورت او را بخراشد.

از آنجا که این بحث یکی از پرکاربردترین مباحث در زندگی روزمره است توصیه می شود به کتب موجود در این زمینه مخصوصا کتاب آداب معاشرت از دیدگاه معصومان علیهم السلام که ترجمه قسمتی از وسائل الشیعه مرحوم شیخ حر عاملی است مراجعه شود.